Niedobór kierowców ciężarówek: jak w końcu znaleźć rozwiązanie?

Niedobór wykwalifikowanych kierowców ciężarówek od lat stanowi rzeczywistość europejskiego sektora transportu, a rok 2020 nie odwróci tej tendencji. Z tego powodu, jeszcze przed nadejściem kryzysu zdrowotnego oraz jego konsekwencji gospodarczych, wciąż trudnych do oszacowania, IRU (Międzynarodowa Unia Transportu Drogowego) określiła scenariusz pogłębiającego się w tym roku niedoboru kierowców. Zdaniem kilku obserwatorów, epidemia Covid jeszcze bardziej zaakcentuje ten problem.

Ogólny niedobór kierowców wzrośnie w tym roku do 36%, w porównaniu do 23% w 2019 roku (źródło: IRU). Podobną tendencję zaobserwowano w wielu krajach europejskich. W tym samym czasie, poziom niedoboru wzrośnie z 22% do 37% w Polsce, oraz z 50% do 62% w Rumunii. Niemiecka organizacja Fair Truck ustaliła, że do 2022 roku zwolni się 150.000 miejsc pracy! We Francji, Association de formation professionnelle du transport opublikowała liczbę nieobsadzonych stanowisk wynoszącą 42 000. W Wielkiej Brytanii, FTA (obecnie Logistics) pod koniec 2019 r. zgłosiła niedobór 59 000 kierowców. Według IRU i hiszpańskiej federacji związków transportowych Fenadismer (Federación Nacional de Asociaciones de Transporte en España) w Hiszpanii, niedobór kierowców zawodowych wynosi 20% (15 000 kierowców), a ciągu roku wzrośnie do 30%.

Niedobór kierowców, kwestia atrakcyjności

Przyczyny niedoboru personelu są dobrze znane, lecz nadal trudne do przezwyciężenia. Przede wszystkim, zawód postrzegany jako ciężka praca może nie zachęcać kandydatów (godziny pracy, czasem także nocne zmiany, stres związany z dotrzymywaniem terminów i spełnianiem życzeń klientów, fizyczny wymiar pracy w obszarach załadunku/rozładunku, itp.)

W przypadku transportu średnio- i długodystansowego, odległość od domu może również stanowić przeszkodę blokującą wybór tej kariery, a także utrudniającą pogodzenie pracy z życiem rodzinnym. Ponadto, wizerunek zawodu jest raczej negatywny. Trzeba przyznać, że w czasie zamknięcia Europy, komunikat o kierowcach „bohaterach”, strażnikach słynnej „linii frontu”, tak naprawdę nie przyjął się, pomimo faktu, iż była to uzasadniona myśl, szczególnie z punktu widzenia pozyskiwania zaopatrzenia.

Wreszcie, poziom wynagrodzenia jest uważany za niski: średnia pensja kierowcy ciężarówki w Europie wynosi około 2 000 euro miesięcznie.

Rozważania na temat rozwiązań problemu

W celu poprawy sytuacji, która staje się coraz bardziej nagląca, konieczne jest rozważenie kilku rozwiązań oraz odniesienie się do nich. Pierwszym celem jest poprawa wizerunku zawodu oraz lepszy przekaz rzeczywistości. Część stereotypów jest głęboko zakorzeniona, podczas gdy bezpieczeństwo i komfort pojazdów uległy znacznej poprawie. Samochody ciężarowe, a w szczególności kabiny, są teraz lepiej wyposażone, przykładowo, w lepszą przestrzeń do spania. Zawód został stopniowo zautomatyzowany, wykazując również tendencję w kierunku mniej restrykcyjnych opłat przewozowych. Zauważamy również, że od kilku lat podejmowane są znaczne wysiłki na rzecz zabezpieczenia większej liczby ulepszonych stref odpoczynku. Kierowcy samochodów ciężarowych pracują obecnie z danymi, zajmując się logistyką, relacjami z klientami i optymalizacją floty, a zatem w dzisiejszych czasach istnieje więcej perspektyw rozwoju kariery (kierownik grupy, instruktor, funkcje zarządzania flotą itp.) niż kiedykolwiek wcześniej.

Kolejnym, krótko- i średnioterminowe rozwiązanie stanowiłaby adaptacja rekrutacji. Szacuje się, że tylko 3-4% kierowców w Europie to kobiety. Co więcej, średni wiek kierowców samochodów ciężarowych wynosi około 40 lat, co samo w sobie stanowi niemal wystarczające wyjaśnienie zjawiska niedoboru kierowców. Niedobór ten pogłębia się również w wyniku przechodzenia kierowców na emeryturę. Adaptacja procesów rekrutacyjnych w celu dotarcia do większej liczby kobiet i młodszych grup wiekowych może mieć pozytywny wpływ na zjawisko niedoboru kierowców. W Stanach Zjednoczonych takie podejście to okazało się skuteczne.

Ponadto, należy rozważyć rozwiązania uzupełniające. Autonomiczne ciężarówki – obecnie rozwija się samowystarczalność pojazdów, a sektor pojazdów ciężarowych znajduje się w tym względzie w czołówce. Autonomiczne ciężarówki umożliwiłyby tymczasowe rozwiązanie problmu braków kadrowych, a także wdrożenie planu łączenia ładunków (pooling) i ciężarówek w konwoje (platooning). Należy jednak zauważyć, że jest to środek średnioterminowy, a autonomiczne ciężarówki są bardzo drogie.